Kedjadin Lebah (1906)

by -975 views
Perempuan Karo dan perkampungan Karo (ilustrasi)

Turin-turin “Kedjadin Lebah” ditulis oleh kembali oleh JH. Neumann dan dimuat pada tahun 1906 di buku : Mededeelingen van wege het Nederlandsche Zendelinggenootschap, jrg 50, 1906 (01-01-1906). Neumann telah mengumpulkan cerita-cerita lisan dari orang Karo kala itu dan menuliskannya kembali. Berikut salah satu ceritanya :

 

Kedjadin Lebah

Ma ka lit anak radja toewan Patimah dibëroe sada. “Akoe sada koe djoema nande,” nina. “Ola kam koedjoema,” nina nandena.

Papagina pe, “akoe kang sada koedjoema nande.” nina. “Ola ame, nina nandena, ‘ntah koebahan ajam ajamndoe,” nina.

Maka ibahanna më page poeloet sërangsang sedi, i-toetoenamë, e maka ibahanna djadi tjimpa. Maka sëgalna djadi kabëngna, këdëpna djadi nahena bëningna djadi matana, rëgënna djadi boelelena. Itamana idoer padoeng para.

 

“Ota më tjoeba si nëhën,” nina anak-anak i tëngah kësain, “ajam ajam anak radja.”‘

E, ënggo i nëhënna, tjedakënna. E, tangis tangis anak radja toewan Patimah ‘ndai. Maka rëh nandena idjoema nari, nina : “Ngkai maka kam tangis tangis, Oame?” nina.

“Itjedakën anakanak ah ajama-jamkoe  ndai,” nina anakna.

“Nggo gija, ame. Papagi ma si bahan ka,” nina nandena.

 

E, papagina, “akoe kang sada koedjoema nande,”  nina anakna.

“Ola ame, ntah koebahan ka ajam ajam ndoe ndai.” nina nandena. E maka itoetoena ka më page poeloet sërangsang sedi, sëgalna djadi kabëngna, këdëpna djadi nahena, bëningna djadi matana, rëgënna djadi boelelena; i tama ibas rëdan.

 

E maka, “ota kam si nëhën ajam ajam anak radja toewan Patimah,” nina anak anak kesain. E maka inëhënna, i tjedakënna. E tangis tangis më anak radja toewan Patimah.

E maka rëh ka më nandena idjoema nari, nina, “Kai kin maka kam tangis tangis ame ?”

“ Nggo ka mëkap tjedakën ajam ajamkoe ndai, bahan kalak ah ndai,” nina.

“Nggo gija, ame, papagi ma sibahan ka,” nina.

 

E papagina, “akoe kang sada kaedjoema, nande,” nina.

“Ola, ame, nta, sisoeroeh gija bapandoe ërbantja ajam ajam ‘endoe ndai gija sëkali, ame” nina nandena. Maka iboewatna me bërasna pitoe gantang, maka i rëmena me, i toetoena ka më, man tjimpa ibahanna; ibas rëdan ‘rtjambang.

E, ërmomo oekoerna, la nai danak danak nggit ngënëntja ëmpat bërngi. Djenari nëhën danak-danak ka më, i tjedakënna; idahna ënggo ërtjambang.

“Siboewat, tjoeba,” nina, iboewatna.

Enggo i boewatna, “man kai ndija siban, ntali bagenda kin ngë ajam ajam anak radja,” nina, “Kita pe, man ajam ajamta enda,” nina.

Djenari roebat ija, si moewatsa ndai përoebati ajam ajam anak radja ndjai; e ‘mbintjar, koe babahna mëkap, Ntabëh mëkap tëman,”nina. E maka mërijali ka ija kërina.

Maka, “nta dage koepan sitik.” Maka ënggo tjëtjap tëmanna ndai.

“Ntabëhkal toehoe tëman,” nina.

“E, si oentoeng,” nina, “Man nandeta pe deba,” nina.

“Bage, bage tëman.” nina. Papagina dahina ka, iboewatna ka.

 

E tangis tangis ka anak radja. “Ngkai maka kam tangis tangis ame?” nina nandena.

“Oesoer boewati kalak ah ajam ajamkoe ndai,” nina.

“Nggo gija ame, ola kam tangis, ënta si tama ibas kërabangën ah,” nina nandena.

Dje pe oesoer iboewati anak anak; maka tangis tangis ka anak radja.

“Kai maka kam tangis,” nina nandena.

“Oesoer kangë boewati kalak ah,” nina.

“Nggo gija, ola kam tangis, djera ngë pagin kërina,” nina nandena.

 

“Nake!” nina nandena kata dilakina.

“Kai nina dilakina,

“Oesoer ngë boewati kalak e ajam ajam anakta,” nina nandena ; “pala bahan sërenna,” nina.

E maka ibahan sërënna, ikoer page poeloet ndai. E, boewat anak anak ka ngë, i tjitna anak radja, mate. E nëmbëh kalak kërina; i tamana koebas latëng; dje pe nëmbëh kalak kërina, ‘ndëhërsa ningkalak kërina.

 

E tangis ka anak radja. “Ola tangis,” nina nandena.

“Dje pe la bantji, nina radja kërina, e maka akoe tangis,” nina anakna.

“Nggo, ola kam tangis, boewat naroeh manoek sada,” nina. Iboewatna ka naroeh manoek ndai.

“Man kaie, nande?” nina anakna ndai.

“Maka iban bapandoe ingan ajam ajamndoe ndai,” nina nandena.

 

E maka bëntërken Toewan Patimah koedas tinaroeh ndai. Koelitna djadi ipoeh, gëlamna djadi toewalang, simbëntarna djadi kasoempat, sigërsingna djadi tjililih, ramboena djadi oeratna, simbëlah djadi dalingna.

E maka idas poeloeng ajam ajam anak radja kërina, e ënggo mëlala idas. E tama tama dëkahna, tangis tangis anak radja. “Kai maka kam tangis tangis?” nina bapana ras nandena.

“Boewat ajam ajamkoe adah atekoe.” nina anakna.

“Di boewat kin atendoe, to! dahi pawang sëdija, adi ija moewatsa, bana kam,” nina.

“Bana, bana, gëlah iboewat,” nina. (1)

 

E maka i tënahkënna pawang sëdija. Reh, ”Kai ate toewan Patimah akoe,” nina pawang sëdija.

“Moewat ajam-ajam sibëroe enda,” nina.

“Boewat këpe nindoe, bantji, tapi émpoe akoe,” nina pawang sëdija.

“Empo – ëmpo!” nina toewan Patimah. (2)

 

“Gantoeng anak daboehën i roemah, maka koe boewat ajam ajam anak radja,” nina pawang sëdija.

“Oew,” nina bapana ras nandena.

E maka nangkih pawang sëdija, iboewatna. E, “loembar tali oembe,” nina ëmpak dibëroena.

Pitoe kali iboewatna bage, koeh sindjata koelana. E maka i kajowi hantoe, tamana ibas bëlanga dara.

“Loembai,” nina hantoe ëmpak dibëroe ndai.

“Isinu pawang?”’ nina dibëroe ndai.

“Dëmkal isina,” nina hantoe. Iloembarna bëlanga, idahna dilakina ënggo kajowi hantoe. E maka iboewat di bëroe ndai sëkin ras bëlijoeng, ëndamna pitoe kali kajoe ndai.

“E ola akoe tabah,” nina hantoe.

“Koe tabah ngë,” nina dibëroe ndai.

“Ola akoe tabah, pëgëloeh gija dilakindoe ndai,” nina hantoe.

“Dage pëgëloeh,” nina. Enggo gëloeh ija.

 

“E më ola la tëh kam,” nina hantoe ëmpak pawing sëdija.

“De nangkih pagi, sëh idatas i – gëlar pagi kajoe; boelang boelang këtang; piso pagi kajoe, pëmoenoeng gëlarna; nagan toenam pagi, poedikën. Pëdah pagi ola loepa: Soeroeh soeroehën toewan Patimah ngë akoe ningën.

Sëh pagi das, kajoe gëlari djanah ‘rdondang dondang. Gëlar kajoe pagi, oeratna tëroes portibi; dalingna sindar mata ni ari, bantangna sawa mangolër, gëtahna kapoer basah, gëlar patingna simartanggakën tangga ratoes, tangga riboe, oelar oelarkën si toendjoek langit, dahanna sipësatoekën boedjang lale, pëdoewakën si badjoe kanggan, patigakën oewisna kedjangna kedjoeng, pëmpatkën si badjoe rambang; ranggasna bintang toemaboer, boeloengna si loemloem donija, poetjoekna oewis këpala bedjoente, boengana si adam, moetikna si lada lada.

Itoelah namana gëlar kajoenta, sabap akoe asal oesoel moela na djadi, toewan Patimah nanëmkën diko. Djangan ko mara atim’ , akoe soeroeh soeroehën toewan Patimah akoe, atim’ ati baik. Em’ pëdah i pëdahkën hantoe man pawang sëdija.

Djenari pagi rangkat pantoen më pagi kërina, nina hantoe ëmpak pawang sëdija.

Toeroenlah ningkoe, toeroen toeroen si bagi oedjan; ra pat ningkoe, rapat rapat si bagi kërsik; ikoetlah si biring toenam koe bandar toewa.

—————————————————–

Catatan kaki  :

  1. Kalimat ini kurang halus terutama terhadap anak-anak. Yang sopan adalah “di bana nindoe, bana.” Teks asli : Deze wijze van zich uitdrukken is in zekeren zin onbeleefd eu vooral bij kinderen brutaal. Beleefd is „di bana nindoe, bana.”
  2. menikah di sini berarti kawin lari……. Selanjutnya, ingatlah bahwa dia menikah di sini tanpa membayar mahar.  Teks  asli : Het huwen loopt hier vlug af; maar er is natuurlijk alleen het m o e k o e 1 bedoeld, dat ‘s avonds altijd plaats vindt eu feitelijk alleen uit een maaltijd van rijst en ei bestaat. Verder bedenke men dat hij hier zonder bruidschat te betalen huwt.

 

Sumber :

Mededeelingen van wege het Nederlandsche Zendelinggenootschap : (bijdragen tot de kennis der zending en der taal-, land- en volkenkunde van Nederlandsch-Indië), jrg 50, 1906, 01-01-1906.

 

No More Posts Available.

No more pages to load.